Μήγαρις έχω άλλο στο νου μου, πάρεξ ελευθερία και γλώσσα;
Διονύσιος Σολωμός
Για ποιαν άραγε ελευθερία και για ποια γλώσσα νοιαζόταν ο εθνικός μας ποιητής;
Ας δούμε, λ.χ., πώς τιμούν, χρόνια τώρα, την Ελληνική Γλώσσα ιδίως στον χώρο των τηλεοπτικών μέσων,
–όπου ακόμη και σε σταθμούς μικρής ή τοπικής εμβέλειας δίνονται ξένα ονόματα, π.χ. Action24, AlertTV, Alpha, ANT1, AtticaTV, BlueSky, CorfuTV, DionTV(στην Πιερία), Kontra, Mad, Mega, NovaSports, Open, RiseTV, SmileTV, Starκτλ., ή
–όπου ακριβοπληρώνονται τηλεοπτικές σειρές ή εκπομπές με ξένο τίτλο Cheek to Cheek, Daddy Cool, Dancing with the Stars, Dinas’ Bakery, Direct, Happy Day, Greece’s Next Top Model, Into the Skin, Just the Two of Us, Popup, Special Report, Style me Up, Survivor, The Booth, The Voice,Total Football, Your Face Sounds Familiar και πλήθος ά.ό.
–όπου οι περισσότεροι, θέλοντας να πουν διάλειμμα, παρασκήνιο και προγυμναστής ή προπονητής πιθηκίζουν, αναμασώντας, με αρχοντοχωριάτικη έπαρση, τα αγγλικά λ.χ. μπρέικ, μπακ στέιτζ και κόουτς
–όπου οι περισσότεροι αναπαράγουν, άκριτα τις περισσότερες φορές, όσα ξένα στοιχεία επέβαλε αναγκαστικά η πανδημία, π.χ. lockdown, takeaway, clickaway, clickinshop, delivery, κ.ά., με τα οποία δηλώνονται η (γενική ή μερική) απαγόρευση, η κατανάλωση εκτός καταστήματος, η αγορά εκτός ή εντός καταστήματος, η κατ’ οίκον παράδοση ή διανομή (όχι μόνο τροφίμων, για την πεις τροφοδιανομή [!], αλλά και άλλων υλικών αγαθών και προϊόντων) κτλ.
Γνωρίζω ότι δεν λέω κάτι καινούργιο. Προς τι λοιπόν η ευκαιριακή αναφορά; Ξενοφοβία, μήπως; Μακριά από μένα. Χωρίς εθνικιστικές κορόνες, μπορούμε ν’ αποδείξουμε ότι η Ελληνική Γλώσσα (χωρίς να είναι η μόνη) αποδεικνύει, αιώνες τώρα, ότι διαθέτει τιτάνειες αντοχές όπως και ο μυθικός Προμηθέας, που θα πει πως οι «πληγές» που δέχεται ακόμη και ‘από δικούς’ «θρέφουν και πάλι ώς την άλλη αυγή» (για να δανειστώ ένα στίχο του φίλου ποιητή Νίκου Παπαδογιαννάκη από ποίημά του αφιερωμένο στην «Αρχόντισσα» Ελληνική Γλώσσα).
ΥΓ. Οι εξελληνισμοί των ξένων στοιχείων είναι καλό να γίνονται γρήγορα και στοχευμένα. Υπάρχουν περιπτώσεις όπου το γλωσσικό αίσθημα των απλών ομιλητών λειτούργησε εύστοχα. Υπάρχουν και εξελληνισμοί που προτάθηκαν ‘άνωθεν’ (από μορφωμένους ομιλητές, κάποτε και από ειδικούς) που αστόχησαν, λ.χ. το διαβόητο ταχυφαγείο ως απόδοση του fastfood. Για ν’ απολαύσει ο Νεοέλληνας το φαγητό του, όπως πηγαίνει (χωρίς την πανδημία) στο εστιατόριο, στην ταβέρνα, στο σουβλατζίδικο, στο φαγάδικο, στο γυράδικο, έτσι πηγαίνει και στο φαστφουντάδικο (το οποίο πλάστηκε αναλογικά προς τα άλλα 141 παράγωγα σε -άδικο, σύμφωνα και με το Αντίστροφο Λεξικό της Νέας Ελληνικής, ΙΝΣ / Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη, σ. 311). Αλλά εδώ δεν έρχεται «διά να φάγη ταχέως», με τον κίνδυνο της αεροφαγίας ή ακόμη και του πνιγμού. Εφόσον, ως γνωστόν, η αγγλική λέξη food δεν έχει σχέση με τη μάσηση αλλά με την τροφή, αυτό που καταναλώνει εδώ είναι ένα γρήγορα παρασκευαζόμενο φαγητό, εξού και η αστοχία του εξελληνισμού (άλλωστε, στο γλωσσικό αίσθημα του Νεοέλληνα το ταχυφαγείο παραπέμπει σε… σφαγείο). Και να φανταστεί κανείς ότι δύο σοβαρά γενικά λεξικά (και όχι ειδικά λεξικά νεολογισμών, δηλαδή υπό προθεσμία ή και θνησιγενών λεξικών σχηματισμών) φρόντισαν ήδη να το περιμαζέψουν στο λημματολόγιό τους!
Πηγή: culturebook